از «گورخواب ها» روی برمگردان!!

«مردمان چون دندانه‌هاى شانه مساوى‌اند»

در این روزهای سرد خبری که قلب مردم را به درد آورد و آتش زد، زندگی عده ای از مردمان در قبرهای خالی بود! حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمودند: «مردمان چون دندانه‌هاى شانه مساوى‌اند.» مساوات درمیان همه مردم، از جمله سیاست هاى حکومت على علیه السلام بود. و این حرکت، با آنچه در سال هاى پیش از او بر مردم روا شده بود، تضاد داشت. از این رو، براى بهره وران از حکومت و «دانه درشت ها» بسى گران تمام شد.

کمک هاى مقطعى و اقدامات بى‌برنامه در مواجهه با مشکلات مردم خصوصا طبقه تهیدست و رنجدیده، مبتنى بر عدالت و شئون انسانى نیست، چنان که امام علی علیه السلام، در عهدنامه مالک اشتر تأکید کرده است: «پس به خاطر خدا حقّ او را که پاسدارى از آنان را از تو خواسته است درباره اینان پاس دار، و سهمى از بیت‌المال (اموال عمومى) خود را، و سهمى هم از محصولات به دست آمده از زمین‌هاى خالصه دولتى را در هر شهرى براى آنان بگذار». 

هیچ عذرى از مسولان پذیرفته نیست!!

هرگونه خللى در وضع طبقه فرودست جامعه وجود داشته باشد، هیچ عذرى از مسولان پذیرفته نیست؛ مگر این‌که ناتوانى در برنامه‌ریزى و اجرا و سرمستى قدرت، مسولان را از چنین به سامان آوردن بازداشته است، که تعبیر امام علی علیه السلام، چنین است:

«پس مبادا سرمستى [قدرت] اندیشه تو را از آنان بگرداند و به خود سرگرم سازد. بى‌گمان بهانه تو که براى استوار گردانیدن کارهاى بسیار مهم، کارهاى کوچک و ناچیز را فروگذاشته‌اى، پذیرفته نمى‌شود». 

روی از آن ها برمگردان

امیرمؤمنان على علیه السلام، به منظور ساماندهى وضع فرودستان جامعه، که نمونه بارز آن گورخواب هایی هستند که امروز نقل محفل رسانه ها شده اند؛ در ادامه فرمان خویش به مالک اشتر آورده است:

«پس تلاش خود را در توجّه بدانان بازمگیر، و روى خود را با خودبزرگ‌پندارى از آنان مگردان، و در جست‌وجوى کارهاى کسانی از این مردم باش که دستشان به تو نمى‌رسد؛ از آن کسان که چشم‌ها به خُردى در آنان مى‌نگرند، و بزرگان کوچکشان مى‌شمرند. پس یکى از افراد مورد اطمینان خود را که خداترس و فروتن است، از هر وظیفه‌اى آزاد کن تا تنها به کار آنان بپردازد، و او باید کارها [ى موردنیازشان و پیشرفت امور] را به تو گزارش کند، سپس درباره ایشان چنان رفتار کن که روز دیدارت با خداى والا جایگاه، عذرت به درگاهشان پذیرفته شود.»

مسولان موظفند بر اساس اطلاعات صحیح همه گروه‌هاى آسیب دیده جامعه را شناسایى کنند و به همه آنان رسیدگى لازم را بنمایند.

تامین اجتماعی برای مردمانی که دیده نمی شوند!

همه گروه‌هاى طبقه فرودست که امکان کار کردن یا تأمین کامل برایشان وجود ندارد، باید به وسیله «تأمین اجتماعى» یاری شوند. مولای متقیان، با برشمردن برخى از این گروه‌ها در عهدنامه مالک اشتر، مسیر کار «تامین اجتماعی» را روشن مى‌نماید. یعنى هر دولتى موظف است به این گروه‌ها رسیدگی کند:

«الْمَسَاکِینَ» (مستمندان)

مساکین آن گروه‌اند که از همه نظر در تنگناى معیشتى قرار دارند و هیچ سکینه (آرامش) ندارند؛ و زیر خط مطلق فقر قرار دارند، که لازم است به وضع آنان رسیدگى شود.

«وَ الْمُحْتَاجِینَ» (و نیازمندان)

محتاجین آن گروه‌اند که در مواردى در تنگناى معیشتى قرار دارند و لازم است به آنان کمک شود.

«وَ أَهْلِ الْبُؤْسَى» (و بینوایان)

أَهْلُ الْبُؤْسَى گروهى‌اند که در سختى به سر مى‌برند و به دلایلى گرفتارى‌هایى پیدا کرده‌اند و باید به آنان توجّه شود؛ مانند خانواده‌هاى بدسرپرست، خانواده های درگیر مشکلات اجتماعی از جمله اعتیاد.

«وَ الزَّمْنَى» (و زمینگیران)

زَمَنى گروهى‌اند که به دلایل مختلف زمینگیر شده‌اند و امکان کار و فعالیت ندارند؛ مانند از کارافتادگان، معلولان، سالخوردگان، که لازم است به آنان رسیدگى شود.

کلام پایانی

امام علی علیه السلام، در همان روزگار کوتاه حکومت و با آن همه درگیرى ها و توطئه ها و کارشکنى ها، دستِ کم، کوفه را به جایى رساند که مى فرمود: «اکنون در کوفه، همگان از زندگى بهره مندند و فرودست ترینِ آنها، نان و سایبان دارد و از آبِ فرات، بهره مى گیرد». 

بنابراین با وجود حرکت پیگیر و مستمر انقلاب اسلامی در راستای محرومیت زدایی از چهره کشور و تحقق کشوری پیشرفته، باید بیش از پیش به طبقه فرودست جامعه، توجّه شود و همه آنان از تأمین کافى و متناسب با شئون انسانى بهره‌مند شوند. مسولان نباید به بهانه کارهای مهم و مسائلی که مسائل اساسی نامیده می شود، از تأمین نیازمندان غفلت ورزند و پرداختن به آنان و حل مشکلات ایشان را به تأخیر اندازند.

نویسنده: حامد رفیعی